Multimetre Nedir Nasıl Kullanılır?

Merhabalar, ben Uygar. Bu yazımda bir elektronikçinin olmazsa olmaz aracı olan multimetreden bahsedeceğim.

[sam id=”1″ codes=”true”]

Multimetre Nedir?

Multimetre, üzerinde birkaç ölçü fonksiyonunu barındıran bir ölçüm aracıdır. Tipik bir multimetre voltajı, akımı ve direnci ölçebilir. Analog ve dijital multimetreler vardır. Analog olanlarda ibreli bir gösterge bulunurken dijitallerde sayısal bir ekran mevcuttur. Bazı modellerde grafik çubuklar da bulunabilir. Dijital multimetreler, maliyet ve hassasiyet açısından çok yaygın olarak kullanılır. Ancak bazı durumlarda (örneğin hızla değişen değerlerin takibi) analog multimetreler tercih edilmektedir.

Multimetrelerin temel arıza tespiti gibi işlemlerde bir el aracı olarak kullanılan modelleri olduğu gibi; çok yüksek doğruluk derecesine sahip ve tezgah aracı olarak kullanılan modelleri de vardır.

[sam id=”1″ codes=”true”]

Multimetreler; kablo sistemleri, güç kaynakları, ev aletleri, motor kontrol sistemleri, ses sistemleri, elektronik ekipmanlar gibi çok çeşitli endüstriyel ve ev cihazındaki sorunların çözülmesinde kullanılabilir.

Piyasada pek çok özellik ve fiyatta multimetreler vardır. Ucuz multimetreler 10$’dan daha ucuz olabilir. Ancak sertifikalı kalibrasyona sahip laboratuvar sınıfı modeller 5.000$’dan daha pahalı olabilir.

Multimetrelerin Tarihi

1920'lerin cep multimetresi. (kaynak: en.wikipedia.org)
1920’lerin cep multimetresi. (kaynak: en.wikipedia.org)

İlk ivmeli ölçüm cihazı 1820 yılında galvanometreydi. Bu cihazlar, voltajı ve direnci ölçmek için “Wheatstone köprüsü” yöntemi kullanılırdı ve bilinmeyen değer bilinen referans voltaj veya direnç miktarıyla karşılaştırılırdı. Laboratuvarlarda işe yarar olsalar da dışarıda kullanım için çok uygun değillerdi. Çünkü çok narin cihazlardı.

Dijital Multimetreler

Tipik bir multimetrenin ön yüzü şu bileşenleri içerir:

  •  Ekran: Ölçüm sonuçlarının gösterildiği kısım
  • Butonlar: Çok çeşitli fonksiyonları seçmede kullanılır; bunlar modelden modele farklılık gösterir
  • Döner anahtar: Birincil ölçüm değerlerini seçmek için (volt, amper, direnç vb)
  • Giriş jakları: Test uçlarının takıldığı kısım
Multimetrenin Bölümleri
Multimetrenin Bölümleri

Bu uçlar dijital ölçü aletine giren esnek, izoleli kablolardır (kırmızı pozitif, siyah negatif).

Bu cihazlar birkaç kategoriye ayrılır. Bunlar;

  • Genel amaçlı
  • Standart
  • Gelişmiş
  • Kompakt
  • Kablosuz

şeklindedir.

Güvenlik

aslında her cihazda yapmamız gerektiği gibi elektronik bir ölçü cihazını da ilk elimize aldığımızda kullanım kılavuzuna bakmamız gerekmektedir. Bu kılavuzda cihazın nasıl kullanılacağı dışında bazı güvenlik önlemlerine de yer verilmiştir.

Nasıl Kullanılır?

Bu modelden modele değişmektedir. Bu nedenle kullanım kılavuzunu okumak en iyi çözüm. Fakat ben yine de kısaca özetleyeyim. Bu yazıdaki fotoğraflarda gördüğünüz, benim kullandığım multimetre ile DC 12v ölçeceğimizi varsayalım. Siyah prob her zaman COM (common – ortak)  ucuna takılır ve negatifi temsil eder. Benim multimetremde ilk jak yalnızca büyük amper değerlerini ölçmek için kullanılmış*. Ortadaki jak ise voltaj,  direnç gibi değerlerin ölçümü için ayrılmış.** Dolayısıyla pozitif probumuz olan kırmızı kabloyu ortadaki jaka takıyoruz. Döner anahtarı DC bölümünden 12den daha büyük herhangi bir değere getiriyoruz. En küçük değere getirdiğinizde en ayrıntılı sonucu alırsınız. Örneğin DC 600v kademesinde 12v ölçerseniz ekranda sadece 12 yazar fakat 20v kademesinde ölçerseniz 12.26 yazar gibi. 12’den küçük bir değer seçtiğinizde ekranın en başında 1 yazar. (Dediğim gibi bunlar modellere özgü özelliklerdir.)

* 10ADC jakının altında yazanlara bakarsanız şunları görebilirsiniz:

  • En fazla 10 amper taşıyabilir (aksi taktirde yanar)
  • En fazla 10 saniye tutulmalıdır (yoksa devre yollarında yumurta pişirebilirsiniz diye tahmin ediyorum 😀 )
  • ve sigortasızdır. (yani daha çok dikkat etmelisiniz.)
  • Sadece DC ve A cinsinden akım ölçme amacıyla kullanılır.

** VΩmA jakında yazanlara göre ise şunları anlayabiliriz;

  • En fazla 600 volta dayanabilir. (Daha yüksek bir şeyler verdiğinizde büyük bir ihtimalle her şeyi hatalı ölçer)
  • En fazla 200mA kadar enerji geçebilir. (örneğin amper ölçerken daha yüksek akım çekerseniz içerisindeki sigortayı değiştirmek zorunda kalırsınız. Yoksa hiçbir şey ölçmez.)
  • Sigorta korumalıdır. (yani bir hata yaparsanız sigorta cihazı koruyacaktır.)
  • voltaj (600v), direnç ve mA cinsinden akım (200mA) ölçme amacıyla bu port kullanılır.

Burda belirttiğim her özellik cihazınıza bağlıdır. Bazı cihazlar çok daha farklı şeyler (frekans vb.) ölçebilmektedir ve sigorta korumaları daha gelişmiştir. Ayrıca cihaz modellerine göre maksimum ölçüm limitleri de değişecektir.

[sam id=”1″ codes=”true”]

Dijital Multimetre Nasıl Kullanılır?

Dijital Multimetreyle Dirençlerin Ölçülmesi

Dirençlerin değerleri ölçülürken ölçü aracınızın siyah probunu COM jakına, kırmızı probunu ise OHM ölçme jakına takmamız gerekiyor. Daha sonra dönebilen anahtarı kullanarak direnç ölçme kademesini seçmeliyiz. Daha sonra ölçüm kablolarını dirence deydirerek ölçüm yapabiliriz.

Dijital Multimetreyle Voltaj Ölçümü

Öncelikle siyah kabloyu COM jakına, kırmızı olanı da voltaj ölçme jakına takıyoruz. Dönebilen anahtarla ölçeceğimiz voltajın AC veya DC oluşuna bağlı olarak bir kademe seçiyoruz (tabiiki ölçeceğimiz voltaj aralığı da önemli)

Daha sonra ölçeceğimiz güç kaynağına kırmızı (+) siyah (-) olacak şekilde bağlıyoruz (AC ise fark etmez. DC ise sonuç eksi olarak çıkabilir.).

Voltmetrelerin iç direnci çok yüksektir. Bu yüzden devrelere parelel bağlanmaları gerekir.

Dijital Multimetreyle Akım Ölçümü

Amper ölçerken kırmızı probu amper portuna, siyah olanı da COM portuna bağlarız. Daha sonra ölçü aletini seri bağlama yoluyla devreye bağlayarak geçen akımı ölçebiliriz. Burada da kırmızı prop (+) siyah (-) dir.

[sam id=”1″ codes=”true”]

Sormak istediklerinizi yorumlar ile sormaktan çekinmeyin. Sonraki yazımda görüşmek üzere, iyi lehimlemeler 🙂

Kaynaklar:

https://en.wikipedia.org/wiki/Multimeter

http://en-us.fluke.com/training/training-library/measurements/electricity/what-is-a-digital-multimeter.html

%d blogcu bunu beğendi: